Woensdag 12 april 2023
by welPop Team
De relatie tussen het verleden en het heden, traditie en moderniteit, zit in het DNA van Hermès. Een tas van het Huis is niet alleen een esthetisch object, het is een kunstwerk, een filosofie, een verhaal, een sociale commentator die een unieke plaats inneemt in het culturele collectieve verbeelding. Gelegen in het Conservatoire des Créations in Frankrijk, een erfgoedinstelling die de geschiedenis van het huis Hermès documenteert met een uitgebreide collectie bewaarde stukken van de 19e eeuw tot nu, in een kantoor omringd door oude advertenties met uitzicht op een groene binnenplaats tegen de moderne metropool Parijs aan, is deze ontmoeting van geschiedenis en hedendaagsheid tastbaar.
We bezochten het Conservatoire des Créations Hermès, dat een verhelderend inzicht biedt en de geschiedenis van de iconische tassen van het Huis belicht, waarbij vakmanschap, ontwerp en contextuele verhalen worden verweven en het publiek een leidraad biedt door een uitzonderlijke verzameling archiefstukken en moderne stukken.
Een selectie van tassen wordt tentoongesteld in het kantoor van Marie-Amélie Tharaud, directeur van het Conservatoire des Créations. Elk ervan wordt zorgvuldig bewaard in een installatie met een aanpasbare temperatuur, speciale ruimtes voor de meest kwetsbare en organische stukken, en lichtregeling. “Dit is geen slapende collectie,” verduidelijkt Marie-Amélie. “Het is altijd in beweging voor onze creatieteams. Het erfgoed van Hermès is niet iets ouds of stoffigs, maar eerder iets dat nieuwe inspiratie kan brengen.”
We beginnen met een model uit 1931, zorgvuldig opgeborgen in een kalfsleren doos. De clutch, vergezeld van de Ermeto-horloge, is een perfect voorbeeld van de inventiviteit en pioniersgeest die het huis drijven en getuigen van de evolutie van de behoeften van vrouwen in die tijd. “Reizen kregen toen veel belang”, legt Marie-Amélie uit aan Bazaar. “Vrouwen begonnen vrijer te reizen en te werken dan voorheen. Deze bewegingssensatie was een belangrijk element van de emancipatie van vrouwen in die tijd.” Émile Hermès opent in de jaren 1920 nieuwe takken binnen het bedrijf, waaronder sportkleding, lederwaren en juwelen. Naarmate reizen populairder worden, worden handtassenmodellen steeds lichter en innovatiever, met nieuwe iconische modellen die creativiteit en vakmanschap combineren met een scherp begrip van de veranderende eisen van een evoluerende wereld. “Daarom werden stukken als deze gemaakt,” vervolgt Marie-Amélie over de clutch. “Het idee dat je het overal mee naartoe kunt nemen.”
Dit gevoel van beweging, en de filosofische notie van vrijheid die eraan ten grondslag ligt, komt terug in een ander tentoongesteld archiefstuk. Het is een van de eerste “Constance” -tassen, legt Marie-Amélie uit, een iconische tas gecreëerd door ontwerpster Catherine Chaillet in 1967 en vernoemd naar haar dochter. Met een H-vormige sluiting en een inventieve verstelbare band kan de tas over de schouder of zijwaarts worden gedragen. “De schouderband stelt vrouwen in staat om vrijer te lopen, ze hoeven hem niet aan hun arm te dragen. Het was innovatief en echt heel modern.” Elders bevat een verfijnde avondtas uit eind jaren 1950 een speciale ruimte voor lippenstift – ideaal voor vrouwen onderweg. Dit idee van nieuwigheid wordt weerspiegeld in de inmiddels alomtegenwoordige “ritssluiting”, een mechanisme dat Émile Hermès tegenkomt tijdens een reis naar de Verenigde Staten, waar hij per ongeluk het Amerikaanse “close-all” -systeem ontdekt op het deksel van een auto. In 1922 verkrijgt hij exclusieve rechten op dit systeem en begint het te gebruiken in veel tassen van het huis, waaronder de “Auto Bag”, zijn eerste model met een ritssluiting, dat de bewegingsvrijheid combineert met de intimiteit en kenmerkende inventiviteit van Hermès.
Het idee van de tas als sociale commentator is fascinerend en roept het specifieke moment van zijn creatie op in termen van sociale, culturele en politieke veranderingen. “Elk onderdeel van een silhouet spreekt over de samenleving waarin we leven”, legt Marie-Amélie uit over het archivistische belang van mode, “maar met tassen is dat misschien nog meer waar, omdat deze stukken ook een functioneel aspect hebben. Wat zou een vrouw in haar tas hebben gestopt? Dat hangt natuurlijk af van waar ze naartoe ging, of ze naar een dag- of avondevenement ging, en waar ze reisde. In de 19e eeuw hadden vrouwen heel kleine handtassen omdat ze minder reisden en nooit alleen.
Vanaf de jaren 1920 begon dit echt te veranderen en de creaties van Hermès liepen daarmee mee. Deze advertentie”, zegt ze terwijl ze een oude poster aan de muur laat zien, “toont een vrouw in de trein met een ‘Attaché Bag’, een nieuw soort tas waarmee vrouwen alles konden meenemen wat ze nodig hadden, of het nu fijne sieraden, cosmetica of veel meer waren. Het was dus een zeer praktische en functionele tas. Dit laat zien hoe de samenleving zich destijds ontwikkelde.”
Deze koppeling van tijdperken en generaties staat centraal in de tentoonstelling “Eens was er een tas”. Omschreven als een “ambachtelijke en creatieve reis, tussen geheugen en moderniteit”, wordt de tentoonstelling gerealiseerd met de hulp van Bruno Gaudichon, conservator van het Museum voor Kunst en Industrie La Piscine in Roubaix, en scenograaf Laurence Fontaine. Door de chronologie te laten varen ten gunste van een meer narratieve benadering, brengt de scenografie zo’n vijftig modellen en hedendaagse objecten uit het Conservatoire des Créations van het huis en de Émile Hermès-collectie samen, een opmerkelijk rariteitenkabinet.
“Het was belangrijk voor ons om een nieuwe curatoriële kijk op dit project te brengen. Daarom hebben we samengewerkt met Bruno Gaudichon en samen de retoriek van de tentoonstelling opgebouwd”, legt Marie-Amélie uit. “We hebben gesproken over onderwerpen, wat we wilden benadrukken, de tassencollecties, de sluitingen. En van daaruit hebben we gekozen welke stukken we tentoon wilden stellen. Sommige inclusions zijn vanzelfsprekend – je kunt niet over tassen praten zonder de ‘Kelly’ bijvoorbeeld, of de ‘Constance’. Soms vertrekken we vanuit een stuk, een object, en bouwen we het discours eromheen. Soms benaderen we het vanuit de andere kant door ons af te vragen wat belangrijk is voor Hermès: functionaliteit, inventiviteit, creativiteit. We denken dus na over deze onderwerpen en kijken welke objecten het beste elke kant weerspiegelen”.
Beginnend met een verkenning van de “Haut à courroies” tas, een model dat aan het begin van de 20e eeuw verscheen en door Hermès werd ontworpen om zadels en rijlaarzen te beschermen en te vervoeren, leidt het verhaal van de tas ons van de wortels in de paardensport van het Huis tot aan zijn uitbreiding in de lederwaren. Gestructureerd rond thema’s, gaat de tentoonstelling verder met een ruimte gewijd aan verschillende tasfamilies: de clutch, de dameshandtas met de Hermès Kelly, Constance en Simone, de herentas met de Sac à dépêches en de Cityback-basketbalrugzak, de reistas met de Plume 24h en de Herbag en de sporttas, die het publiek de belangrijkste mijlpalen in hun respectieve geschiedenissen laat zien.
Bezoekers ontdekken vervolgens een zaal gewijd aan verfijnde sluitingen, ontworpen met de precisie van een horlogemaker, voordat ze een ruimte betreden waar meer speelse modellen uit de jaren 1980 worden tentoongesteld, ontworpen door Jean-Louis Dumas, president van Hermès van 1978 tot 2006, collectief gepresenteerd onder de naam “Sacs de l’espièglerie” – grappige en excentrieke ontwerpen vertaald in lederen inlegwerk. De tentoonstelling eindigt met modellen die verre horizonten oproepen, sprookjesachtige stukken die uitzonderlijk vakmanschap illustreren zoals de “Birkin Sellier Faubourg” of de “Kelly plumes”.
“Eens was er een tas is een overzicht van de creatie”, legt Marie-Amélie uit. “Het publiek zal de verbanden voelen tussen het verleden en het heden van de creaties. Wat interessant is, is dat elke ruimte een andere sfeer zal hebben – van een gevoel van zweven in de ruimte gewijd aan de tasfamilies, waar de modellen lijken te zweven in de lucht en omringd zijn door iconografie en contextuele beelden, tot een geheel zwarte omgeving in de ruimte gewijd aan sluitingen, tegen de achtergrond van het geluid van verschillende mechanismen die openen. De ‘sacs de malice’ gaan eigenlijk over dromen en creativiteit. Hier is het alsof de tassen dansen”.
Een tentoonstelling die de unieke plaats herinnert die Hermès-tassen innemen in het collectieve culturele verbeelding. Waarom? “De kwaliteit van het materiaal is essentieel”, legt Marie-Amélie uit, “en de achtergrond van Hermès in het maken van harnassen en zadels in de 19e eeuw heeft ons geleerd leer op de juiste manier te waarderen”. Deze paardensport-achtergrond en het creëren van stukken die eenvoud, lichtheid, discrete verfijning en duurzaamheid in alle omstandigheden belichamen, is vandaag een kenmerk van een Hermès-tas. “We maken tassen die je aan je dochter kunt doorgeven, dan aan je kleindochter. Duurzaamheid is tegenwoordig een zeer modewoord, maar Hermès is altijd duurzaam geweest omdat de kwaliteit van het leer de tas duurzaam maakt.”
De historische stukken die worden tentoongesteld getuigen van hun duurzaamheid; ongeschonden artefacten die spreken over voorbije tijdperken. “Voor mij is cultureel erfgoed een manier om te begrijpen hoe mensen vroeger leefden”, legt Marie-Amélie uit. “Mensen hebben vaak het idee van een stoffig museum met verborgen stukken, maar het Conservatoire des Créations is een plaats van verbeelding en dromen. Dit is iets dat we willen delen met andere mensen en dat is de geest van de tentoonstelling”.
Het is ook de ethiek van Hermès, die zich tussen verleden en heden bevindt, verhalen en artefacten behoudt en deelt die blijven definiëren, inspireren en pionieren.
